Wat doet het pensioen met je relatie?

Het pensioen: de meeste mensen kijken ernaar uit om volop te genieten. Een aantal verplichtingen vallen weg waardoor heel wat tijd en ruimte vrijkomt voor andere (leukere!) dingen. Toch kan die nieuwe levensfase ook gemengde gevoelens teweegbrengen want het is natuurlijk een hele verandering, ook voor je relatie. Hoe ga je ermee om dat jullie plots veel meer samen thuis zijn?

Nieuwe levensfase

Het pensioen is net als de fase van een prille relatie, het krijgen van kinderen en het uit huis gaan van de kinderen een levensfase die heel wat veranderingen teweegbrengt. In de eerste plaats voor de persoon zelf die stopt met werken, afscheid neemt van collega’s, plots meer vrijheid krijgt en een verdere levensinvulling moet zoeken. Maar ook voor de partner kan er veel veranderen, vooral als deze gewend was om overdag alleen thuis te zijn of wanneer deze partner nog enkele jaren blijft werken terwijl de andere partner met pensioen gaat.

De dagelijkse structuur of het dagelijkse ritme wordt voor een stuk overhoop gehaald. Dit vraagt om aanpassing en het vinden van een nieuw ‘systeem’. Een belangrijke functie van werk is immers dat het onze tijd structureert. Er is werktijd en vrije tijd, er is de werkweek en het weekend, het werk brengt structuur in de dag en het is maar bij het wegvallen van het werk dat men merkt dat het niet altijd zo eenvoudig is om zelf structuur aan te brengen in de tijd of in je dag. Dit kan wel eens voor onrust of een gevoel van doelloosheid zorgen naast het feit dat men het werk op zich of de sociale contacten met de collega’s kan missen. Het is normaal dat het tijd vraagt om je draai te vinden in deze nieuwe levensfase.

Alleen op pensioen

Blijft je partner nog werken en ga je alleen op pensioen, dan heb je heel wat eigen tijd ter beschikking zal je vooral zelf invulling moeten zien te geven aan je dag. Soms worden bepaalde taken spontaan door de partner die nu thuis is opgenomen terwijl dit voordoen het terrein van de andere partner was. Het kan ook zijn dat de partner die nog aan het werk is bepaalde verwachtingen heeft van de partner die nu veel tijd heeft en ‘niets te doen heeft’. Dit leidt soms tot ergernissen of conflicten. Een goede communicatie over wederzijdse verwachtingen is dan ook belangrijk.

Samen thuis

Wanneer partners ongeveer dezelfde periode op pensioen gaan is men plots veel samen thuis. Dit biedt heel wat mogelijkheden. Men kan samen heel wat ondernemen en nieuwe dingen ontdekken waardoor men als koppel elkaar als het ware weer opnieuw leert kennen en er nieuw leven in de relatie geblazen wordt. Heel wat koppels gaan samen reizen, maken uitstapjes, gaan samen wandelen of fietsen, uit eten of een terrasje doen en beleven als het ware hun ‘tweede jeugd’. Ook samen voor de kleinkinderen zorgen of met hen iets ondernemen kan heel wat vreugde in het koppel brengen.

'Marcel (62) en Ria (63) hebben 40 jaar lang samen een zaak gerund. Door het vele weekend- en nachtwerk was er weinig gemeenschappelijke vrije tijd en ook sociale contacten schoten er vaak aan in. Enkele jaren geleden hebben ze hun zaak verkocht en genieten ze met volle teugen van hun pensioen. Het was in het begin een hele aanpassing en een zoeken naar een nieuwe invulling van de vele vrije tijd, iets wat er vroeger zeer weinig was. Ria engageert zich in het bestuur van een vereniging en Marcel ontdekt het fietsen als nieuwe hobby. Samen gaan ze regelmatig op reis en maken ze uitstappen naar zee. Ook vinden ze beiden veel plezier in samen koken., '

Het letterlijk en figuurlijk dichter op elkaar zitten kan echter ook voor ergernissen zorgen of territoriumconflicten met zich meebrengen.

'Fons (65) is sinds kort op pensioen. Mia (63) heeft nooit buitenshuis gewerkt en heeft voor de kinderen en het huishouden gezorgd. Poetsen, koken, wassen en strijken waren gedurende het hele huwelijk haar terreinen. Fons is elke morgen om klokslag 6u wakker, het uur waarop vroeger zijn wekker afging. Hij staat op, gaat naar de bakker, zet het ontbijt klaar en tegen dat Mia op staat om 8u zijn de patatjes geschild, de groenten reeds schoongemaakt en gesneden of staat er al een pot soep te koken. Nu Fons eindelijk tijd heeft vindt hij het fijn om te koken, iets waar hij vroeger nauwelijks aan toe kwam. Mia vindt dit echter niet zo fijn. De keuken was tot dan toe haar terrein en nu Fons dit terrein inpalmt weet ze niet goed wat doen in de voormiddag. Bovendien vindt ze dat hij veel te vroeg aan de voorbereiding begint omdat de groenten dan hun vitaminen verliezen. Ze ergert zich maar ze durft niets zeggen tegen Fons, want ze ziet wel dat hij goede bedoelingen heeft., '

Relatie onder druk

Vooral in relaties waarin reeds spanningen aanwezig zijn kan het pensioen ervoor zorgen dat deze relaties nog meer onder druk komen te staan. Doordat men veel meer samen is worden kleine ergernissen uitvergroot wat tot meer conflicten of ruzies kan leiden. Samen thuis zijn kan ook de afstand die er in de loop der jaren tussen partners ontstaan is nog meer beklemtonen. Men heeft elkaar niets meer te vertellen, het voelt niet ontspannen en fijn aan om samen thuis te zijn. Men leeft als broer en zus samen of ieder gaat zijn eigen weg.

'Lydia (59) en Jos (60) zijn 30 jaar samen. Jos is op vervroegd pensioen en Lydia werkt nog halftijds in het ziekenhuis. Sinds Jos op pensioen is, is de spanning tussen hen niet meer te houden. Ze voelen zich in elkaars nabijheid niet meer op hun gemak in hun eigen huis. Ze weten niet waarover praten en beseffen dat ze de laatste jaren heel erg uit elkaar gegroeid zijn. Jos ging na zijn werk nog veel werken in het huis van zijn zoon. Maar nu de zoon enkele maanden geleden verhuisd is en ook de dochter op punt staat om alleen te gaan wonen valt er een ‘gat’ is huis. Nu Jos eindelijk wat meer thuis is, wil Lydia graag dingen samen doen, maar als ze eens op restaurant gaan vallen er ijzige stiltes. Jos verwijt Lydia dat ze zich teveel gefocust heeft op de kinderen en dat ze vroeger nooit tijd wilde maken voor de relatie. Nu hoeft het voor hem niet meer want ze hebben elkaar toch niets meer te vertellen volgens Jos. Lydia verwijt Jos dat zijn werk en zijn hobby (auto’s) altijd belangrijker zijn geweest dan haar. Na enkele maanden relatietherapie beslissen ze om uit elkaar te gaan., '

Enkel tips voor jullie als koppel

Praat over verwachtingen

Met elkaar praten over verwachtingen en de invulling van het pensioen is enorm belangrijk. Dit kan onduidelijkheden, irritaties of ontgoochelingen naar elkaar toe helpen voorkomen.

• Hoe kijk je aan tegen je pensioen of dat van de partner? Wat verwacht je ervan?

• Welke invulling wil je geven aan je pensioen? Ga je vaker thuis zijn? Gaan jullie samen meer ondernemen?

• Hoe zie je de balans tussen eigen tijd en tijd samen? Hoe ga je eigen tijd invullen? Wat willen jullie graag samen doen? Hoe gaan jullie de taken (her)verdelen? Hoe staan jullie ten opzicht van zorg voor kleinkinderen?

Durf je kwetsbaar op te stellen

Merk je dat je moeite hebt met je pensionering durf dan te praten over je gevoelens. Op pensioen gaan is een ingrijpend ‘life-event’ en naast positieve gevoelens kan dit ook heel wat negatieve gevoelens oproepen: je bent bang voor het zwarte gat, je voelt je nutteloos, eenzaamheid overvalt je, … Praat eventueel ook met anderen over wat zij doen nu ze met pensioen zijn, hoe zij er invulling aan geven, wat het pensioen voor hen betekende en wat zij er lastig of moeilijk aan vonden.

Zorg voor de invulling van eigen tijd

In een relatie is een goede balans tussen afstand en verbondenheid noodzakelijk. Mensen verschillen in de nood aan afstand en nabijheid. Sommige koppels doen heel veel samen en voelen zich daar ook goed bij, terwijl andere koppels meer de nood voelen om ook nog een stuk eigen leven te hebben. Doordat men 24/7 samen thuis is, is de nood aan eigen tijd (die vroeger voor een groot stuk door het werk werd ingevuld) groter.

Heel wat gepensioneerden doen aan vrijwilligerswerk. Voor heel wat mensen voelt het aangenaam om nog een soort van ‘werk’ te hebben en zinvol bezig te zijn. Doordat je op bepaalde dagen en uren verwacht wordt op je vrijwilligerswerk biedt dit ook structuur in je week en je dag. Via het vrijwilligerswerk kunnen je sociale contacten ook uitgebreid worden.

Misschien heb je een hobby waar je meer tijd aan wil besteden, heb je een tuin waarin je graag bezig bent of zijn er dingen die je vroeger graag deed die je weer kan opnemen?

Gezonde afstand

Doordat je meer tijd met elkaar doorbrengt worden (kleine) verschillen scherper aangevoeld. Sommige verschillen worden ook pas duidelijk wanneer je er langdurig mee geconfronteerd wordt. Partners weten wat hen kan plezieren en welke ervaringen samen aangenaam zijn, maar weten ondertussen ook wat niet meer te veranderen is en wat men dus moet accepteren bij elkaar.

In het boek “Als liefde zoveel jaar kan duren” benoemt Alfons Vansteenwegen “mentaal scheiden als voorwaarde om langdurig samen te kunnen blijven”. Hij bedoelt hiermee een houding van onderscheid tussen de partners, een scheiding in elkaars beleving en het respecteren van verschil. Concreet betekent dit je niet te veel te bemoeien met elkaar, je partner de ruimte laten te genieten van zijn of haar eigen tijd en activiteiten, accepteren dat je nood hebt aan een eigen plek in huis of eens een moment van alleen zijn en dat je niet alles hoeft te delen met elkaar. Ook het (her)verdelen van de terreinen en taken benoemt hij hier als een belangrijke opdracht.

Ben je single?

Sommige singles hebben reeds een zodanig uitgebreid sociaal netwerk en sociaal leven dat ze ook na pensionering hun tijd goed weten te vullen. Voor andere singles kan het pensioen zwaar vallen. Het ganse dagen alleen thuis zijn en het gemis van collega’s kan het gevoel van alleen zijn versterken. Zeker voor mensen die hun partner recent zijn verloren of nog niet zo lang gescheiden zijn is het een hele uitdaging om hun leven opnieuw vorm en richting te geven en kan het pensioen soms gevoelens van eenzaamheid versterken. Bij een (singles)vereniging, een sport- of hobbyclub kan je heel wat nieuwe mensen leren kennen. Neem zeker ook zelf het initiatief om met vrienden of kennissen af te spreken of familiebanden terug aan te halen. Zou je graag een nieuwe partner ontmoeten, aarzel dan niet om actief stappen te zetten.

Via Altēro kan je via relatiebemiddeling op zoek gaan naar een partner of via activiteiten en single reizen nieuwe mensen leren kennen.

Het Altēro team